Chroniony obszar krajobrazowy Vihorlat
Rozporządzeniem Ministerstwa Środowiska Republiki Słowackiej nr 111/1999 Coll z 19 kwietnia 1999 r. terytorium Obszar Chroniony Wyhorlat został ogłoszone na powierzchni 17485,2428 ha. Obszar znajduje się w powiatach Sobrance, Michalovce, Humenne i Snina. Vihorlat jest najbardziej zalesionym obszarem gór skim na Słowacji gdzie dominują lasy liściaste, zwłaszcza bukowe. Wznosi się nad rozległą Wschodniosłowacką niziną, a jej najwyższe szczyty przekraczają 1000 metrów.
Obszar jest znaczący w kilku aspektach: gospodarka wodna, leśnictwo. Jest głównym źródłem i regulatorem zaopatrzenia w wodę. Drugą najważniejszą rzeczą jest rozwój turystyki pod względem potrzeby odpoczynku i rekreacji. Na rosnącą frekwencję w Obszarze Chronionym Wyhorlat ma wpływ także bliskość Zemplinskej Szirawy, gdzie każdego roku wypoczywa wiele osób w sezonie letnim. Odwiedzający mogą korzystać ze ścieżek przyrodniczych na Morskie Oko, Sninsky Kamień, Sninskie stawy, najwyższy szczyt w strefie chronionej - Nežabec (1023 m). W tym chronionym obszarze obowiązuje drugi poziom ochrony.
Wyhorlat (1076 m npm) jest najwyższym szczytem wulkanicznego pasma górskiego Wyhorlat. Na zboczu szczytu rozpościera się właśnie Obszar Chroniony WSyhorlat. Okręg wojskowy Valaškovce znajduje się po północnej stronie wzgórza, dlatego do szczytu nie prowadzi żaden oficjalny znak turystyczny. Istnieją dobre warunki do lotniarstwa ze szczytu.
Wyhorlatskie góry
Vihorlatské vrchy (skrót Wyhorlat) to pasmo górskie pochodzenia wulkanicznego, zespół krajobrazowy regionu Wyhorlatsko-gucińskiego, który znajduje się na wschodzie Słowacji. Obszar chronionego krajobrazu Wyhorlat znajduje się na jego terytorium. Wzgórza Vihorlatské vrchy na południu i zachodzie graniczą ze Wschodnio-słowackimi pagórkami, na północy ze wzgórzami Bukovské vrchy, z wyżyną Laborecká vrchovina i Beskidy. Pasmo górskie Wyhorlat wznosi się ostro z niziny Wschodniosłowackiej. Podczas gdy brzegowe części Niziny Wschodniosłowackiej osiągają 250–300 m npm. m., części szczytu Vihorlatu przekraczają 1000 m. m., z pionowym wzrostem do 800 m.
Młode góry wulkaniczne na Słowacji powstały pod koniec trzeciorzędu. W paśmie górskim Vihorlat aktywność wulkaniczna rozpoczęła się później, około 15 mil. lat temu i wiąże się z pojawieniem się głębokich uskoków, które otworzyły wstępne ścieżki masom wulkanicznym. Na uskokach tego systemu znajdują się wszystkie bardziej znaczące centra wulkaniczne pasma górskiego – w okolicy Morskiego oka, w zakończeniach Porubskiego i Sokolskiego potoku, na wzgórzu Wyhorlat i na wzgórzu Kyjov. Najwyższe szczyty gór, takie jak Wyhorlat, Wielka Trestia, Motrogon, Šciob, Wieża i inne, powstały w ostatnim etapie aktywności tektonicznej, około 9 mil. lat temu i składają się głównie z andezytów.
Aktywność wulkaniczna na Wyhorlate miała miejsce głównie na spadkch terenu i dopiero w późniejszym okresie cała góra wyrosła wysoko ponad otoczenie. W rezultacie nie spotykamy typowej rzeźby wulkanicznej na większości terytorium, takiej jak stożki wulkaniczne itp., Ale są to głównie formy erozji z strukturami stratowulkanicznymi. Chociaż Wyhorlat jest jedną z najmłodszych gór, jego powierzchnia jest w dużej mierze zrujnowana. Początkowo wyższe wzgórza stopniowo zmniejszały się w wyniku erozji i częstych dużych osuwisk. Liczne strumienie nachylenia przenosiły materiał podformujący i tworzyły masywne stożki aluwialne na podstawach skarp. Nie odkryte strumienie lawy wpadały do dużych kamiennych bloków i kamiennych mórz.
Leśnictwo
Przed kilka wiekami pasmo górskie Vihorlat było pokryte naturalnymi lasami, w których społeczności roślinne i zwierzęce od dawna były przystosowane do wspólnego życia w pewnych warunkach środowiskowych, które wpływały na siebie nawzajem i stanowiły nierozłączną część ze środowiskiem. Taki las nadal miał skład drzewny, był odporny na niekorzystne biotyczne i abiotyczne wpływy środowiska, miał korzystne efekty w gospodarowaniu wodą jak i klimatyczne, był zdrowy, piękny i wcale nie potrzebował ludzkiej opieki. Podczas gdy gospodarka człowieka była na niskim stopniu rozwoju, naturalny las udzielał mieszkańcom wszystkiego czego potrzebowali dla gospodarki przetwórczej i do swojej działalności gospodarczej, która ciągle wzrastała. Oprócz drewna na cele budowlane i paliwo, wzrastało zapotrzebowanie na drewno dla górnictwa, hutnictwa i produkcji szkła, a więc nasilił się wyrąb naturalnych lasów pasma górskiego Wyhorlat. Szczególnie przejawiał się w łatwo dostępnych niżej położonych porostach, gdzie naturalne lasy zostały zastąpione lasami gospodarczymi o oryginalnym składzie drzewnym lub z posadzonymi niepierwotnymi roślinami drzewiastymi Wyhorlat, np. świerkiem.
Naturalne lasy pozostały nietknięte przez relatywnie długi czas w trudno dostępnych częściach szczytów gór. Wyjątkowe ekologiczne górnictwo na cele budowlane i paliwo, spalanie węgla drzewnego, głównie z drewna bukowego, produkcja potażu i temu podobne, nie były jeszcze poważną interwencją w naturalną strukturę porostów leśnych. XVII i XIX wiek charakteryzują się ogólnym brakiem drewna. Po wyczerpaniu zapasów w niżej znajdujących się porostach pasma górskiego Wyhorlat dochodzi do skumulowanej inwazji na wcześniej niedostępne porosty, zwłaszcza po tym, gdy miejscowe lasy przeszły na własność rodziny Széchényi - Vanderbiltów. Wybudowaniem kolei leśnej Remetské Hámre - Morské Oko, lasy naturalne zaczęły być w sąsiednich częściach intensywnie przekształcane w lasy gospodarcze, w których wprawdzie pierwotne rośliny drzewiaste zostały naturalnie odrestaurowane, ale naturalne lasy zostały zachowane tylko w ekstremalnych miejscach na małych obszarach.
Górnictwo i hutnictwo
Wojny napoleońskie na początku XIX wieku przyniosły koniunkturę przemysłu hutniczego. Gwałtowny wzrost cen żelaza i wyrobów żelaznych był bodźcem do tworzenia nowych kuźnic i hut żelaza. Największe znaczenie wśród nowo utworzonych mniejszych hut żelaza miały huty żelaza w Zemplinskich i Remetskich Kuźnicach. Bodziec do założenia Zemplinskich Kuźnic dał Štefan Rholl, który przybył tutaj ze Spiszu i zaczął szukać złoto i srebro w górach Wyhorlat. Rezultatem poszukiwań była ruda żelaza i krzemiany w północno-zachodnim podnóżu Sninskiego Kamienia. Badanie w lesie wykonywał hutman, który pokazywał, gdzie się powinno zacząć kopać sztolnie. Najpierw wykopano duże doły, a następnie wydobyto rudę żelaza ze ścian. Powstałe doły były wypełniane skałą płonną. W lesie wydobywano również dodatek żużla. Wydobycie rudy zakończyło się tutaj dopiero w 1904 r. Oprócz żył rudnych, trzeciorzędny wulkanizm na Słowacji zabezpieczył również surowce niemetaliczne. W paśmie górskim Wyhorlat najbardziej rozpowszechnione i najbardziej stosowane są andezyty. Obecnie są one wydobywane w kamieniołomie Zemplinske Hamry.
Drogi
W przeszłości praca w lesie odnywala się na bardzo rozległej przestrzeni. Jeszcze przed II wojną światową na terytorium pasma górskiego Wyhorlat znajdowała się stosunkowo rzadka sieć dróg leśnych. Drewno zbieralo się z porostów grawitacyjnie lub przy pomocy zwierząt holowniczych i było transportowane wozami po znanych furmanom drogach. Drogi furmańskie były to częściowo wzmocnione wąskie ścieżki leśne, które nie zakłócały charakteru krajobrazu i nie wymagały wykopania szerszego pasa przeciwpożarowego w lesie. Zwiększone wymagania na drewno zwiększyły również wymagania na jego transport. Stary sposób transportu konnego nie był już wystarczający, aby zaspokoić te wymagania.
Linia kolejowa
W 1906 r. ówczesni właściciele lasów zbudowali „linię kolejową” z drewnianymi szynami w dolinie Okny nad Remetskimi Hamrami. Wózki do transportu drewna ciągnęły zaprzęgi konne. W 1924 r. zbudowano kolej wąskotorową o rozstawie 760 mm. Pierwsza trasa wąskotorowa prowadziła z leśnego odcinka Mur pod pasmem górskim Wyhorlat przez wioski Poruba i Jovsa do Michalowiec. Za pośrednictwem linii kolejowej transportowano drewno, węgiel drzewny i wyroby żelazne. Kolej była również wykorzystywana do transportu lokalnej szlachty i inteligencji, która przedsiębrała wycieczki do lasów Wyhorlatu. W 1939 r. wybudowano nową linię kolejową, która prowadziła z Morskiego Oka przez Remetskie Hamre do Niżnej Rybnicy. Puste wagony do przewożenia kłód, trakowanego drewna, a także wagon do transportu robotników leśnych ciągnęła w góre lokomotywa parowa. Później lokomotywa parowa została zastąpiona lokomotywą spalinową. Załadowane wagony w dół poruszały się własną energią. Na całej trasie wagony były mechanicznie hamowane przez stałą obsługę. Na torze znajdowało się kilka zwrotnic i ramp ładunkowych. Do transportu w nieregularnych odstępach wykorzystywano również „drezyny” leśne. Głównym kierowcą tzw. „maszynistą” na trasie Remetskie Hamre – Morskie Oko był Anton Kudelas.